Rozmiaru klucza do rozmiaru śruby?

Zły dobór rozmiaru klucza do śruby w pierwszej kolejności znacznie komplikuje wykonanie samej czynności lub całkiem uniemożliwia montaż bądź demontaż elementu. Przed wykorzystaniem śruby należy upewnić się, że został dobrze dobrany rozmiar klucza względem odkręcanego lub dokręcanego elementu, ponieważ niewłaściwe użycie może spowodować uszkodzenie klucza lub śruby. Zniszczenie śruby w trakcie jej dokręcania wywołuje szereg dalszych problemów, bardziej szkodliwych w skutkach. Pojawia się możliwość uszkodzenia skręcanego obiektu bądź brak precyzji w połączeniu elementów, który w następstwie wpływa na jego stabilność. Do opisywanego efektu złego doboru klucza przyczynia się niewłaściwa wartości momentu dokręcania śrub

W jaki sposób dobierać rozmiar klucza do rozmiaru śruby?

Dobierając klucz do rozmiaru śruby, w pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę, że rozmiar śruby, jak i nakrętki przy identycznej średnicy gwintu również będzie ten sam. W efekcie klucz będzie pasował również do danej, a także do nakrętki posiadającej gwint o tej samej średnicy. To jednak w pełni nie rozwiązuje problemu. Jak skutecznie dobrać rozmiar klucza do śruby? Najlepiej kierować się obowiązującymi normami, w Polsce są nimi:

• PN – Polska Norma – Polski Komitet Normalizacyjny

• Norma ISO –Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna

• DIN – Niemiecka Norma – Niemiecki Instytut Normalizacyjny.

To one regulują rozmiar śrub, wyjątkowo istotny w celu doboru odpowiedniego klucza. Tutaj pojawiają się pierwsze zbieżności, wprowadzające w błąd nawet największych fachowców. Rozmiar klucza odpowiada średnicy nakrętki lub łba śruby, podczas gdy rozmiar śruby odpowiada średnicy szpilki tej śruby. Poszukując odpowiedniego klucza, należy wyraźnie sprecyzować czy ma on odpowiadać nakrętce, czy średnicy szpilki śruby. Opisywaną rozbieżność dokładniej obrazuje tabela rozmiaru kluczy do śruby.

Tabela rozmiaru kluczy do śruby z łbem sześciokątnym

W tym przypadku warto wspomnieć o zagrożeniach złego doboru klucza do wielkości śruby z łbem sześciokątnym. Zbyt duży klucz i słabe wykonanie śruby może poskutkować ścieraniem kątów łba śruby, przez co brakuje mocnego punktu oparcia. Klucze płaskie są głównie dostosowane do śrub posiadających sześciokątne łby. Warto wspomnieć, że jest on najpopularniejszym rodzajem kluczy w przypadku nakrętek i śrub o sześciokątnych łbach. Jest dostępny w dwóch klasyfikacjach (metrycznej i calowej), ale także w trzech charakterystycznych rodzajach. Klasyczny klucz płaski wygięty, klucz płasko-oczkowy lub klucz płasko-oczkowy z grzechotką. Dwa ostatnie rodzaje są szczególnie istotne, ponieważ specyfika kluczy oczkowych pozwala na „objęcie” całego łba śruby, tym samym chroniąc ją przed zużyciem. Klucze oczkowe są również wygodniejsze w użyciu od standardowych kluczy płaskich, ponieważ ich forma uniemożliwia ześlizgiwanie się narzędzia. W przypadku kluczy płaskich dwustronnych rozmiary na ich dwóch końcach są różne, na co również należy zwrócić uwagę w doborze rozmiaru klucza do śruby. Poniższa tabela skutecznie obrazuje podstawową technikę zorientowania się w rozmiarach i zależnościach pomiędzy rozmiarem śruby, a wyborem klucza. Rozmiarowi np. M10 nie będzie odpowiadał klucz 10. Średnica trzonu śruby jest odpowiednia jej nazwie - M10 odpowiada 10 mm średnicy trzonu śruby, jednak łeb przykładowej śruby jest większy i to jego średnica odpowiada za trafiony dobór klucza, np. łeb śruby M10 ma średnice 17 mm, dlatego odpowiada mu klucz 17. 

Rozmiar klucza śruby z łbem walcowym i gniazdem sześciokątnym

Sytuacja komplikuje się w przypadku doboru rozmiaru klucza do śrub z łbem walcowym i gniazdem sześciokątnym. Potrzebna jest znajomość norm, ponieważ różnice między rozmiarem śruby są niewielkie w poszczególnych normach, przy czym odpowiadają im te same klucze np. do śruby M3 (norma PN-M-82302, DIN 912 din6912, ISO4762) i M4 (norma ISO7380) odpowiada klucz 2,5. Śruba z łbem walcowym z gniazdem sześciokątnym jest też znana jako śruba imbusowa, dlatego też klucz dopasowany do tego typu śruby jest kluczem imbusowym. Jest łatwy do rozpoznania przez swój specyficzny wygląd, przypominający kształtem literę „L”, oraz sześciokątny przekrój. Jest przydatny tylko w przypadku wkręcania lub wykręcania śrub, posiadających łeb z sześciokątnym otworem. Możemy je spotkać podczas pracy z niewielkimi elementami, gdzie precyzja jest istotna. Wśród zalet tego typu kluczy podstawową jest możliwość ich użycia do śrub, których średnica łba posiada niewielkie różnice w stosunku do średnicy trzonu śruby, co jest widoczną zależnością przedstawioną w poniższej tabeli rozmiarów kluczy do śrub z łbem walcowym i gniazdem sześciokątnym.

Tabela rozmiarów klucza śruby z łbem walcowym typu Torx

Innowacja śrub TORX polega na zwiększeniu niezawodności i trwałości łączenia części poprzez połączenia gwintowane. Ten typ śruby znajduje swoje zastosowanie w mechanice bądź elektryce, a nawet przy łączeniu elementów mebli. W przypadku mechaniki warto wspomnieć, że ich niewłaściwe użycie lub uszkodzenie w momencie dokręcania może ponieść za sobą znaczące szkody. Łeb śruby posiada najczęściej charakterystyczny kształt gwiazdy sześcioramiennej, dlatego też klucz do pracy z tym typem śruby posiada identyczny kształt końcówki. Klucze pasujące do śruby z łbem walcowym z gniazdem typu TORX to klucze trzpieniowe lub nasadowe, ale na tym różnorodność tego typu kluczy się nie kończy. W przypadku kluczy trzpieniowych TORX typu L, jak sama nazwa wskazuje mamy do czynienia z kluczem o kształcie litery L, wygodnym w użyciu przez możliwość wykorzystania obu końcówek. Często spotykany w pracy z elektroniką (np. sprzętem AGD). Poszukując wielofunkcyjnego narzędzia, warto zaopatrzyć się w klucz TORX trzpieniowy wielofunkcyjny. Posiada kilkanaście końcówek do klucza, o różnych rozmiarach, co zwalnia z konieczności posiadania kilku rodzajów kluczy do danego rozmiaru śruby z łbem walcowym z gniazdem typu TORX. Klucz TORX trzpieniowy typu T jest używany podczas szczególnie zaawansowanych prac, a jego nazwa również utożsamiana jest z jego kształtem. Jednym z plusów tego typu klucza jest wygoda jego użytkowania, a także przydatność przy mocno usadowionych śrubach. Jeśli jednak nie zależy nam na przeznaczeniu znacznie większej siły na śrubę, a na dotarciu do trudno dostępnych miejsc to w tym wypadku dużo lepiej sprawdza się klucz TORX trzpieniowy przegubowy. Ten rodzaj kluczy jest dostępny jako pojedynczy produkt, a także jako zestaw, w którym można znaleźć klucze pasujące do pracy ze śrubami o różnych średnicach. Podczas doboru klucza do śruby istotny jest również jej stan, szczególnie w przypadku wykręcania śruby. Zastosowanie korpusu tego klucza jako dźwigni pozwala na odkręcenie zardzewiałych czy zabezpieczonych śrub. Wśród dostępnych typów kluczy TORX pojawiają się klucze nasadowe, najczęściej stosowane we wcześniej wspomnianej branży motoryzacyjnej, a dokładniej w dokręcaniu lub odkręcaniu śrub w kołach.

Dostrzegając szeroki wachlarz możliwości wyboru klucza pasującego do śruby z łbem walcowym i gniazdem typu TORX zauważalny jest szereg funkcjonalności poszczególnych rodzajów kluczy, odpowiadających przede wszystkim samemu ulokowaniu śruby. Podstawą doboru klucza jest jednak jego dopasowanie do rozmiaru śruby. Praca nad tym konkretnym rodzajem wymaga dopasowania klucza w odpowiednim rozmiarze, bez tego czynność dokręcenia lub odkręcenia śruby jest niemożliwa. W poniższej tabeli rozmiaru kluczy do śruby z łbem walcowym z gniazdem typu TORX wartości w poszczególnych rubrykach pod normami DIN są podane w milimetrach i odpowiadają rozmiarowi gniazda typu TORX konkretnej śruby